In 2011 was bij bijna een kwart van al het opgeleverd kantoor- en winkeloppervlak sprake van herontwikkeling. Die tendens van herontwikkeling en transformatie van verouderde kantoren en winkels zet door.

Het aantal plannen voor geheel nieuwe ontwikkelingen is afgelopen jaar opnieuw fors afgenomen. De teruglopende vraag van gebruikers en de krappe financieringsmarkt leiden tot fors minder investeringen in nieuw commercieel vastgoed in Nederland.

Dat blijkt uit het jaarlijkse onderzoek Nieuw Commercieel Vastgoed van brancheorganisatie Neprom, dat voor negende keer plaatsvond. In 2011 werd slechts 500.000 m2 kantoren opgeleverd, tegen 700.000 m2 in 2010. In 2012 ligt dat vermoedelijk tijdelijk iets hoger, maar in de jaren daarna zal het opleveringsniveau dalen tot onder de 400.000 m2, aldus Neprom.

Hoewel de winkelmarkt minder conjunctuurgevoelig is dan de kantorenmarkt, laat de crisis ook daar zijn sporen na. Het aantal nieuwe initiatieven loopt terug, er worden meer plannen geschrapt en de aandacht gaat ook in dit marktsegment steeds meer uit naar herontwikkeling. Het stabiele opleveringsniveau van 300.000 à 400.000 m2 winkeloppervlak per jaar blijft naar verwachting in 2012 en 2013 gehandhaafd, maar in 2014 zakt dat in tot onder de 300.000 m2.

De ontwikkelsector ondergaat volgens de onderzoekers ‘een metamorfose’. Partijen gaan op zoek naar de kansen die de markt nog wel biedt. Steeds vaker betreft dit herontwikkeling en transformatie van verouderd vastgoed in bestaand stedelijk gebied. Vastgoedontwikkelingen geheel voor eigen rekening en risico vinden nauwelijks nog plaats; beleggers en eindgebruikers worden steeds vroeger bij het ontwikkelproces betrokken en zorgen ervoor dat ontwikkelaars steeds scherper inspelen op de veranderende marktvraag.

De prognoses voor de sector zijn verre van rooskleurig. ‘De gevolgen laten zich keihard gelden in de bouwsector, waar het aantal faillissementen in de afgelopen tijd snel is opgelopen’, aldus Neprom. De brancheorganisatie vindt het van ‘essentieel belang’ dat er ook de komende jaren ruimte blijft voor dynamiek op de winkel- en kantorenmarkt via herontwikkeling, transformatie en – daar waar de markt van bestaand vastgoed niet voorziet in het gevraagde – nieuwbouw. Ontwikkelaars, overheden, beleggers en eindgebruikers moeten volgens Neprom de handen ineen slaan om te voldoen aan een steeds zwaarder eisenpakket, zowel van de kant van de gebruikers als vanuit de publieke kant.