Het lijkt een nieuwe trend in crowdfundingland: civic crowdfunding. Voor lokale initiatieven met een maatschappelijke impact; een manier om via de crowd uw buurt te verbeteren dus. Noem het participatiecrowdfunding.

Onder civic crowdfunding wordt verstaan dat burgers en overheden met elkaar samenwerken om projecten op te zetten en te financieren die een buurt, dorp of stad kleur geven. Denk aan burgerinitiatieven als het aanleggen van buurttuinen.

Met deze vorm van crowdfunding ontstaat er wel een geheel nieuwe vorm van burgerinitiatief, waarbij de mogelijkheden groter lijken dan het traditionele concept van burgerparticipatie.

In principe ontstaat een idee bij de crowd, waarna een concreet financieringsplan wordt gepubliceerd op een bekend crowdfundingplatform. En crowdfunders kunnen vervolgens het project steunen door geld te doneren of uit te lenen. Niet heel anders dan hoe het normaal bij crowdfunding gaat.

Financiële én sociale voordelen

Een recent verschenen rapport van Future Cities Catapult gaat dieper in op het fenomeen civic crowdfunding. Zo zou de relatie tussen burger en overheid een stuk sterker worden, hebben burgers (het gevoel) meer invloed te hebben en kan een overheid tegen lagere kosten en minder risico’s meer experimenteren met wijkverbeteringen.

“Hoewel overheden in de eerste instantie civic crowdfunding omarmen vanwege de financiële voordelen, komen overheden er gedurende het project achter dat de sociale voordelen eigenlijk veel groter zijn”, aldus het rapport van Future Cities Catapult.

Overheden krijgen een beter beeld van wat er speelt onder burgers, zo blijkt de gedachte. Aan de andere kant krijgen burgers juist het idee een proactieve rol te spelen in de besluiten die door overheden worden genomen, vooral op het gebied van planning en begroting.

VoorJeBuurt

In Nederland is er ook een platform dat zich volledig richt op civic crowdfunding, genaamd VoorJeBuurt. Door middel van donaties kunnen burgers bijdragen aan onder meer een buurtcamping in Nieuwegein, de verbouwing van een nieuwe dierenopvang in Alphen aan den Rijn of een nieuwe glijbaan voor een school in Deventer.

Topman Martijn Arnoldus van VoorJeBuurt stelt dat er echter nog wel wat obstakels overwonnen moeten worden bij civic crowdfunding. Zo is er in deze vorm van burgerparticipatie weinig ruimte voor een dialoog: tegenstanders van een initiatief kunnen op een platform als VoorJeBuurt niet terecht om te laten zien dat zij bijvoorbeeld tegen een buurtcamping zijn.

Bovendien zou de instapdrempel voor burgers om voor crowdfunding te kiezen nog te hoog zijn. “Kennis, kunde en kassa zijn bij crowdfunding de drempels”, aldus Arnoldus. “Kennis over het opzetten van een campagne en de vaardigheid en de tijd om campagne te voeren zijn absoluut noodzakelijk. Daarnaast is crowdfunding een vorm van stemmen met geld en hangt participatie voor een belangrijk deel af van iemands mogelijkheden om de portemonnee te trekken.” Daarmee zou de crowd “maar al te vaak” zelf een elite zijn.

Tot slot stelde Arnoldus dat civic crowdfunding weliswaar initiatieven mogelijk maakt, maar dat deze lang niet altijd uitvoerbaar zijn. “Het inzamelen van voldoende geld en het opbouwen van een groot draagvlak via crowdfunding is geen garantie voor de uitvoerbaarheid van een initiatief.” Dat zou volgens Arnoldus vooral gelden voor initiatieven die haaks staan op bestaand beleid en ruimtelijke plannen of indruisen tegen wet- en regelgeving.

Grootste plannen

Maar civic crowdfunding stopt niet bij het financieren van een glijbaan of buurtcamping. Recent werd een campagne gestart om de Hemwegcentrale in Amsterdam te sluiten. Het plan is om samen met de crowd de kolencentrale te kopen van Nuon om deze vervolgens te kunnen sluiten.

De gemeente Amsterdam droeg al een miljoen euro bij aan het project en ook Triodos Bank en Stichting DOEN deden al een duit in het zakje. De crowd zelf droeg al bijna 95.000 euro bij, waardoor nu in totaal krap 5,1 miljoen euro op tafel ligt. Of het crowdfundingproject daadwerkelijk de kolencentrale kan opkopen blijft nog de vraag, maar een eerste stap naar iets groters lijkt gezet.