Nu PVDA en VVD hun plannen met betrekking tot de (toekomstige) huizenbezitter bekend hebben gemaakt, is het interessant om te kijken of deze uitvoerbaar zijn. U moet dan denken aan situaties waarbij mensen uit elkaar gaan, een andere woning kopen met een andere partner, trouwen, en dergelijke.

In de loop van de maanden zal ik deze situaties allemaal in kaart brengen. Ik kan u alvast verklappen dat er heel wat gaat veranderen. Wie niet kan wachten kan de wijzigingen alvast lezen. Opvallend is dat deze wijzigingen bekend zijn gemaakt op 24 september. Dit is ruim voordat de PVDA en de VVD bekend hebben gemaakt hoe de renteaftrek voor de (toekomstige) huizenbezitters gaat worden.

Moeten we hieruit concluderen dat vooraf al was bepaald hoe alles per 1 januari 2013 eruit zou gaan zien? Dit betekent dat het onderwerp over de renteaftrek tijdens de debatten alleen maar tijdvulling was.

Nieuwe casus
Begin 2010 haalde een iex-column van mij, Zestig jaar renteaftrek, de Tweede Kamer. Minister de Jager heeft toen netjes antwoord gegeven (hier na te lezen). Opvallend aan de uitspraak was dat de EWS (eigenwoningschuld) leidend is voor de renteaftrek.

Ik heb toen geconcludeerd dat heel veel adviseurs dit verkeerd aan hun klanten hebben uitgelegd, waardoor de renteaftrek “verkeerd” is uitgewerkt. Ik hoef u niet te vertellen wat de gevolgen daarvan zijn. Voor de zekerheid heb ik dit jaar nog een casus voorgelegd aan het ministerie van Financiën.

Ik had namelijk mijn twijfels over de antwoorden van minister de Jager. Ik kreeg via de mail het volgende antwoord (datum maart 2012):

Situatie 1

• A koopt woning per 1-1-2010 voor 200.000 euro (is de EWS)
• A heeft nu een renteaftrek van 30 jaar dus tot 1-1-2040
• B trekt bij A in en A en B worden per 1-1-2011 fiscaal partners
• B gaat 1-1-2011 de fiscale rente opgeven tot 1-1-2040
• Per 1-1-2040 gaan A en B in gemeenschap van goederen trouwen waardoor B 50% eigenaar van de woning wordt en dus ook 50% van de EWS krijgt (is 100.000 euro).

Vraag

Kan B vanaf 1-1-2040 de renteaftrek voor een bedrag van 100.000 euro weer 30 jaar opgeven?

Situatie 2

Zelfde als situatie 1, alleen B vertrekt per 1-1-2040 (gaan uit elkaar) en koopt per die datum een eigen woning van 150.000 euro. 

Antwoord ministerie van Financiën

Zoals in de beantwoording van de Kamervragen van het Lid Bashir (SP) op 9 maart 2010 is aangegeven, is de aanwezigheid van een eigenwoningschuld (EWS) in de zin van artikel 3.119a van de Wet IB 2001 bepalend voor het recht op renteaftrek. Zowel in situatie 1 als 2 ontstaat bij één van de fiscale partners op 1-1-2040 voor het eerst een EWS.

Vanaf die datum vangt voor die partner de 30 jaarstermijn aan voor zijn EWS. De rente die betrekking heeft op die EWS is aftrekbaar zolang die partner die EWS heeft, doch maximaal 30 jaar. De toerekening van de belastbare inkomsten uit eigen woning, nadat dit op individueel niveau is bepaald, heeft geen gevolgen voor de 30 jaarstermijn. 

Nogmaals, de EWS is leidend voor de renteaftrek. Wie de nieuwe wijzigingen goed leest, zal op bladzijde 23-24 het volgende lezen:

Voorbeeld verkrijging door huwelijksvoltrekking

A heeft een woning en daarop gevestigde schuld. A trouwt in jaar 5 met B in gemeenschap van goederen. Hoewel A en B daardoor nu in economische zin ieder gerechtigd worden tot de helft van de woning en de schuld, wordt dit voor fiscale doeleinden niet als verwerving en vervreemding aangemerkt (geen bijleenregeling; geen «nieuwe» schuld).

Voor de resterende looptijd van de bestaande eigenwoningschuld geldt dat de helft daarvan door A in 25 jaar volledig en ten minste volgens een annuïtair aflossingsschema moet worden afgelost. Voor de andere helft geldt hetzelfde voor B (in 25 jaar volledig en ten minste volgens een annuïtair aflossingsschema aflossen). Dit laat onverlet dat A en B door hun partnerschap de belastbare inkomsten uit de eigen woning vrij onderling kunnen verdelen.

Extreem voorbeeld
In het bovenstaande staat duidelijk dat er na trouwen GEEN nieuwe periode van 30 jaar van toepassing is, dus de EWS is niet leidend. De eerdere vijf jaar dat A in de woning heeft gewoond tellen mee voor de (getrouwde) partner. Door de verplichte aflossing die gaat gelden vanaf 1 januari 2013 is besloten ook de duur van de renteaftrek te wijzigen.

In dit geval heeft B door deze wijziging 5 jaar minder renteaftrek. Er wordt in het voorbeeld niet duidelijk vermeld of B al vijf jaar bij A inwoont. Dit betekent dat er ook naar deze duur van inwoning niet wordt gekeken. Ik kom dan direct met een leuk extreem voorbeeld:

• A koopt een woning per 1-2-2013 voor 200.000 euro
• B trekt bij A in op 1-2-2042 en beiden gaan op deze datum in gemeenschap van goederen trouwen. 

Vanuit het voorbeeld van de fiscale wijziging betekent dit dat B nog 1 jaar renteaftrek heeft!

Foutje van Financiën?
De vraag is nu of het antwoord van Minister de Jager en het ministerie van Financiën niet juist is geweest. Hebben zij een fout gemaakt, waardoor nu veel bestaande huizenbezitters met een verkeerde looptijd zitten betreffende hun renteaftrek? En wat zijn de gevolgen daarvan als mensen uit elkaar gaan en een andere woning wordt gekocht?

Voor welk hypotheekbedrag en welke duur kan de betaalde hypotheekrente nog fiscaal worden opgegeven? Ik kan niet anders concluderen dat er een puinhoop van gemaakt wordt. Er is totaal geen duidelijkheid doordat er iedere keer weer wat anders wordt besloten. Ik ben zeer benieuwd of deze column weer aanleiding is voor kamervragen.