Het huidige garantiestelsel voor leningen van woningcorporaties kan blijven bestaan. Het risico dat gemeenten verliezen lijden, is ‘heel klein’. Bovendien profiteren ook gemeenten van het jaarlijkse rentevoordeel van 860 miljoen euro dat corporaties dankzij de geborgde leningen genieten.

Dat concludeert de commissie-Vermeulen die op verzoek van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) het garantiestelsel onderzocht. Aanleiding voor het onderzoek was de Vestia-affaire en de mogelijke financiële risico’s voor gemeenten in een dergelijke situatie. De commissie onderzocht de werking van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW).

Het WSW heeft in totaal 86 miljard euro (eind 2011) aan corporatieleningen geborgd. De gemeenten en het Rijk staan daar voor elk 50 procent garant voor. De commissie heeft zich de vraag gesteld of het Rijk 100 procent borg moet staan, net als sinds 2011 is gebeurd voor het Waarborgfonds Eigen Woning. Dat is echter niet redelijk, concludeerde de commissie, omdat gemeenten en corporaties nauw bij elkaar betrokken zijn. Het WSW levert corporaties zo’n 1 procent rentevoordeel op, ofwel 860 miljoen euro. Dit bedrag vloeit via investeringen van corporaties terug in het gemeentelijk woonbeleid.

Bovendien stemmen corporaties hun investeringen vaak af op de woonbehoefte in een gemeente. Als een gemeente behoefte heeft aan veel woningen, heeft een corporatie dus een grotere financieringsbehoefte. Afschaffen van het WSW is sowieso geen optie, schrijft de commissie. Dankzij die garantiestructuur geven kredietbeoordelaars de geborgde leningen een tripple-A-rating. Zonder die garantie verdwijnt die hoge rating en hebben corporaties nauwelijks meer toegang tot de internationale kapitaalmarkt.

Het risico dat gemeenten (en Rijk) lopen is evenwel ‘heel klein’, schrijft de commissie. Zo’n 95 procent van het corporatiebezit is in onderpand van het WSW gebracht. De WOZ-waarde van het corporatiebezit bedroeg eind 2011 368 miljard euro. In onverhuurde staat blijft een waarde over van 171 miljard euro, de zogeheten dekkingswaarde. Deze overwaarde op de 86 miljard aan geborgde leningen vormt dus een extra zekerheid voor de achtervangers, aldus de commissie.

Wel moeten gemeenten meer grip krijgen op het WSW. De commissie adviseert dat het WSW alle informatie met de achtervangers deelt. Ook moeten het Rijk en de gemeenten een vertegenwoordiging hebben in de raad van commissarissen van het WSW. De commissie-Vermeulen adviseert verder dat het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV) en het WSW hun werkzaamheden beter op elkaar afstemmen. Het VNG-bestuur neemt in oktober een standpunt in over het advies.