Marian Hogeslag is directeur van DoubleDividend Management, een beheerder van beleggingsinstellingen en aanbieder van verantwoord vermogensbeheer. Met haar activiteiten wil DoubleDividend Management een brug slaan tussen financieel en maatschappelijk rendement. Marian Hogeslag is portefeuillemanager van het vastgoedaandelenfonds. In 2004 is Marian ActivInvestor gestart, dat in 2014 is gefuseerd met DoubleDividend, daarvoor werkte zij als zakenbankier voor diverse banken.

Column

Nieuwe technologieën en vastgoed

Is het effect van 3D-printen en het internet der dingen positief voor de vastgoedmarkt? Of levert het alleen maar meer leegstand op?

E-commerce, vergrijzing en flexibilisering van de arbeidsmarkt hebben grote invloed op de vastgoedmarkt. Maar er spelen meer ontwikkelingen die van invloed zijn op de vastgoedmarkt en die gedreven worden door de technologische vooruitgang. Denk aan 3D-printen en het internet der dingen. 

Tot nu toe kwam u het 3D-printen vooral tegen in de kunstwereld, waar een aantal kunstenaars het 3D-printen omarmen en daar al een redelijke naam mee hebben opgebouwd. Maar er is meer.

In de de binnenstad van Haarlem werd mijn aandacht getrokken door een winkel uitsluitend voor 3D-printen. In een pand dat al enige maanden leegstond. In deze winkel kan iedereen kennismaken met 3D-printen en een betaalbare printer kopen.

Ik keek mijn ogen uit, maar mijn dochtertje vond het de normaalste zaak van de wereld dat wat je maar wilt uit die machine komt.

Enorme versnelling

Wist u dat dertig jaar geleden al de eerste patenten zijn ingediend voor technologieën die met 3D-printen te maken hebben? Maar het duurde decennia voordat de 3D-printindustrie over de 500 miljoen euro omzet ging.

Nu is een enorme versnelling zichtbaar en naar verwachting heeft deze markt in 2021 een omvang van 8 miljard euro. En zoals met veel introducties van nieuwe technologieën zorgen lage prijzen voor interesse van het grote publiek.

De verwachting is dat 3D-printen de vraag naar kleinschalige productielocaties doet toenemen. Producten die vroeger alleen maar geproduceerd konden worden door grote producenten, kunnen nu geprint worden door een 3D-printer met de grootte van een koelkast.

Productie op locatie

Deze 3D-printers hebben geen grote productiehallen nodig, een bedrijfsruimte tussen de 150 en 300 vierkante meter voldoet. Is dit toch weer een kans voor het hergebruik van die lelijke, leegstaande halletjes?

Daarnaast zal 3D-printen invloed hebben op het winkellandschap. Het is de verwachting dat steeds meer winkels aan kleinschalige productie zullen doen. Zeker die winkels die kleine en relatief dure producten verkopen. Maar ook speelgoedzaken lenen zich goed voor productie op locatie.

Er zijn dan minder vierkante meters nodig omdat de voorraad een minder belangrijke rol speelt. Aan de andere kant kan 3D-printen bijdragen aan de vraag naar meer vierkante meters door de introductie van nieuwe concepten.

Als laatste is het mogelijk dat hele of gedeeltes van gebouwen worden geprint. Op dit moment wordt druk geprint aan een duurzaam grachtenpand schaal 1:1. Het gebruikte materiaal is bioplastic.

Internet of things

 

Waar dit alles precies zal eindigen is niet duidelijk maar het geeft aan dat 3D-printen wel degelijk een rol zal spelen op de vastgoedmarkt.

3D-printen is een onderdeel van een veel grotere ontwikkeling: de digitalisering van de maatschappij en de ontwikkeling van het internet of things. Steeds meer apparaten en voorzieningen uit het dagelijkse leven worden via apps gekoppeld aan het wereldwijde web.

Dit geeft een enorme hoeveelheid data, die weer wordt gebruikt voor een betere besluitvorming en betere dienstverlening. Dit zal serieuze gevolgen hebben voor de invulling van bepaalde vastgoedfuncties.

Sinterklaas

 

Zo maakt de één na de andere bank bekend vol in te zetten op verdere digitalisering van haar dienstverlening. Steeds meer mensen bankieren via hun mobiele telefoon en voor een persoonlijk gesprek blijf je lekker op je eigen bank zitten.

Zo neemt het aantal bankfilialen drastisch af de aankomende jaren. En het energieverbruik kan aanzienlijk worden verlaagd door slimme applicaties. Dit geldt niet alleen voor bijvoorbeeld slimme straatverlichting, maar ook voor het gebruik van energie in gebouwen.

Voor mij werd de vergaande digitalisering duidelijk op de Sinterklaaslijstjes. Mijn elfjarige dochter had geen enkele wens: e-reader, spotify en Netflix voorzien in haar boeken, cd- en filmwens. Gelukkig ging de achtjarige nog voor Playmobil: binnenkort gewoon thuis uit te printen.

Marian Hogeslag is directeur van DoubleDividend Management, beheerder van beleggingsinstellingen en aanbieder van verantwoord vermogensbeheer. Het fonds DD Property Fund belegt in beursgenoteerde vastgoedfondsen en stelt zich op als actieve aandeelhouder in die fondsen. Voor ze in de vastgoedwereld actief werd, werkte zij als zakenbankier voor diverse banken.

Lees meer

  1. Schulden vastgoedmarkt op recordniveaus
  2. Huizenmarkt koelt verder af. Hier dalen de prijzen het hardst
  3. Gemiddelde huizenprijs sinds augustus met ruim €23.000 gekelderd
  4. ‘Getransformeerd en gecombineerd vastgoed is kansrijk’
  5. Huizenprijzen nog verder gedaald in oktober