Op 22 juli is een nieuwe Europese richtlijn in werking getreden, de Alternative Investment Fund Managers Directive (AIFMD). In verband daarmee wordt de Wet op het financieel toezicht (de Wft) gewijzigd. Ik zal u niet teveel vervelen met allerlei juridisch geneuzel, maar wil u graag bewust maken van iets wat de particuliere belegger meer bescherming moet bieden.

De nieuwe richtlijn is het gevolg van allerlei schandalen waarbij (vastgoed)partijen er met uw geld vandoor gingen. We kennen allemaal nog wel de meest bekende: Palm Invest, Golden Sun Resort, Royal Dubai en natuurlijk Madoff. Met de AIFMD vallen alternatieve beleggingsfondsen ook onder toezicht. Hierbij kunt u vooral denken aan hedgefondsen, private equity-fondsen en vastgoedfondsen.

De AIFM-richtlijn moet bijdragen aan een grotere financiële stabiliteit en de transparantie vergroten naar zowel toezichthouders als investeerders. Met de invoering van de AIFMD gaat er ook heel veel veranderen voor partijen die al onder Wft-toezicht staan, want de AIFMD is in beginsel van toepassing op alle beheerders van beleggingsvehikels die gelden van particuliere beleggers collectief beleggen.

Beheren en bewaren
De beheerder zal moeten voldoen aan vereisten betreffende bedrijfsvoering, kapitaalvereisten, specifieke informatievoorziening, bestuurdersvereisten en misschien nog wel het belangrijkste: de beheerder moet een bewaarder aanstellen. Dit is nu geen vereiste als je onder toezicht staat. De belangrijkste taken van de bewaarder zijn: het bewaren van activa.

Voor vastgoed houdt dit dat de bewaarder de eigendomsrechten dient te verifiëren. Daarnaast dient de bewaarder de kasstromen te controleren. Hier is vooral belangrijk of de betalingen van de beleggers op de juiste rekening worden ontvangen en de betalingen van de beleggingsinstelling op de correcte geldrekeningen plaatsvinden.

Als laatste heeft de bewaarder een toezichtstaak. Zo moet de bewaarder bijvoorbeeld zorgen dat de verkoop van deelnemingsrechten en waarderingen gebeuren in overeenstemming met de regels van de beleggingsinstelling. U zult het met mij eens zijn dat het bovengenoemde u als muziek in de oren klinkt om proberen te voorkomen dat witte boordcriminelen er met uw zuurverdiende spaarcenten vandoor gaan. Toch gebeurt er iets raars in Europa.

Oneerlijke concurrentie
Ik heb altijd begrepen dat een belangrijke doelstelling van Europa is om zoveel mogelijk wetgeving te harmoniseren. Hier is natuurlijk nog een schone taak weggelegd op heel veel fronten maar de harmonisatie van de financiële industrie staat hoog op het lijstje, vooral ingegeven door de gebeurtenissen van de afgelopen zeven jaar. Ook dit onderschrijf ik van harte. Gelijke monniken, gelijke kappen.

Maar nu gaat er met de invoering van de AIFMD toch iets mis. Zoals gezegd vallen ook vastgoedfondsen onder deze nieuwe richtlijn. Dit heeft te maken met het feit dat vastgoedfondsen, zoals Corio en NSI, al in het verleden onder een beleidsregel van de AFM werden aangemerkt als een beleggingsinstelling. Daardoor waren de Wft-regels voor beleggingsinstellingen al van toepassing op deze vastgoedfondsen.

Kort door de bocht: als je voor meer dan 50% vastgoed exploiteert ben je een belegger en geen ondernemer volgens deze beleidsregel. Dus als gevolg hiervan vallen deze fondsen nu ook onder de AIFMD. Dus zijn nationale beleidsregels nog wenselijk als we overgaan naar een geharmoniseerd Europa? Want wat wil het geval. Franse en Engelse vastgoedondernemingen vallen bijvoorbeeld niet onder de AIFMD, maar de Nederlandse spelers wel. Hoezo één Europa? De AIFMD brengt aanzienlijke kosten met zich mee, hoezo oneerlijke concurrentie?

Al onder toezicht
Het tijdperk dat financiële partijen maar een beetje hun gang konden gaan is met de AIMFD, terecht, voorbij. Maar moeten we niet oppassen dat het kind met het badwater wordt weggegooid? Heel veel partijen staan al onder toezicht. Hier heeft de accountant al een belangrijke rol en vervult deze feitelijk de rol van bewaarder. Wat is eigenlijk nog de rol van de accountant onder de nieuwe wet?

Het lijkt op een dubbele laag, dus extra kostenpost. Terwijl de bedoeling was om partijen die niet onder toezicht vielen onder toezicht te krijgen. Daarnaast doet zich het fenomeen voor dat de Nederlandse vastgoedspelers wel onder een richtlijn vallen, waar de vastgoedspelers in de grootste landen van vrijgesteld zijn. Ik vind dat directe vastgoedspelers ook ondernemingen zijn. De rol van de bewaarder bij deze grote vastgoedspelers is dan ook moeilijk voor te stellen. Hoe gaat een bewaarder praktisch alles uitvoeren, bijvoorbeeld het controleren van geldstromen, ook in het buitenland?

En als het laatste: waarom vallen andere beursondernemingen dan niet onder de AIFMD? Wie herinnert zich niet: WorldCom, Enron en Ahold? Als particuliere belegger ben je namelijk altijd een belegger. Of je nu belegt in een belegging of in een onderneming.