Tijdens mijn vakantie heb ik de Duitse stad Kassel bezocht. Daar vond dit jaar de documenta plaats, het grootste kunstevenement ter wereld dat eens in de vijf jaar plaatsvindt. In prachtige oude musea, paleizen, galeries, koetshuizen en oranjerieën zijn moderne ‘schilderijen’ (als je ze zo mag noemen), experimentele projecten en bewegende installaties te vinden.

Ik wist niet wat ik zag: afgescheurde kranten in een lijst, oude foto’s op satéprikkers, negenentwintig losse keien, honderd foto’s uit een medisch handboek en een geluidloos filmpje van een schreeuwtherapiesessie. Kortom: ongehoorde rotzooi.

Shakespeare 
Waarom deze inleiding? We bezochten daar ook het kasteel Wilhelmshöhe. Dat is niet alleen een mooi bouwwerk, maar er hingen de prachtigste oude schilderijen - veel ook van Hollandse meesters. Wat een verademing, na al die moderne kunstbagger. Het betrof gelukkig niet door ons Arische broedervolk geroofde kunst en evenmin waren het onlangs verworven aanwinsten van een fortuinlijke museumdirecteur. Het kasteel werd na de bouw in de achttiende eeuw al gevuld met bijzondere kunst. Wat een goede investeringen! Alles zorgvuldig gemaakt. Over smaak valt niet te twisten, over goede smaak wel.

In Kassel bedacht ik mij hoe iedereen de crisis kan bevechten: zoek niet de schuld bij anderen, maar haal zelf het beste uit de situatie. Dat zal in de toekomst werken. Alle bankiers na de verkiezingen een kopje kleiner maken werkt niet. Door juristen wordt zoiets wel geopperd in “Henry VI” van Shakespeare: “The first thing we do; let's kill all the lawyers”, al vind ik dat niet zo’n goed voorstel.

Stabiele wereld
In de meest schattige dorpjes in ons land zie je soms vreselijke gebouwen; grijze, kleurloze gasbetonblokken. U kent die gebouwen wel. Wie er langs rijdt vraagt zich af: welke schoft heeft dat daar neer durven zetten? In het rustige groene dorp waar ik woon zijn er ook een paar lelijke gebouwen. Een warenhuis en een bankgebouw, daar neergezet door een al dan niet criminele ontwikkelaar, met behulp van een al dan niet corrupte wethouder en een al dan niet graaiende bankier. Of ze daadwerkelijk crimineel, corrupt of graaiend zijn, vind ik niet eens zo relevant. Ze hebben lelijke gebouwen in mijn dorpje neergezet.    

Het betekent overigens niet dat we de mogelijk corrupte wethouders of criminele projectontwikkelaars niet moeten straffen. Maar daar ligt de oplossing voor een stabiele wereld niet. We moeten niet de schuld bij anderen leggen, maar zelf deugdelijk en ambachtelijk werk leveren. Voor mij betekent dit dat ik op een ambachtelijke manier contracten schrijf, die geen goedkoop raffelwerk zijn. Ik maak helder en goed werk, waar alle betrokken partijen iets aan hebben en waar ik na jaren nog steeds trots op kan zijn. Zeker als op basis van die contracten goede bouwwerken zijn verrezen.

Foute druppel
Ook kunstenaars moeten goed en deugdelijk werk afleveren. Zie de waarde van grote Hollandse meesters. Het geldt ook voor economen, die zorgvuldige modellen moeten maken, bruikbaar voor het huidige tijdsgewricht. Evenzeer moeten bankiers weer ambachtelijk bankieren, opdat zij niet als een ‘Doctor Faustus’ of een bancaire alchemist met monetaire erlenmeyers en reageerbuizen nieuwe derivaten pipetteren en titreren. Eén foute druppel en het financiële laboratorium ontploft. Dat hebben we al gezien, dat mag niet opnieuw gebeuren. 

Van beleggers verlang ik op een eenzelfde manier ambachtelijkheid. Geen investeringen in nieuwe luchtbubbels met snelle winst of de knappende ballon, maar faciliteren dat er wordt gebouwd en opgebouwd. Dan kunnen we later trots terugkijken op een nieuwe gouden eeuw en zeggen dat wij daar ons eigen steentje en centje aan hebben bijgedragen.