Boeren kunnen steeds moeilijker een financiering bij de bank krijgen en zoeken naar manieren om het hoofd boven water te houden. Omwonenden springen in de bres door samen met boeren te kijken naar een herontwikkeling van hun boerderij. Daaruit is een participatiemodel ontstaan, waarmee burgers een stukje boerderij kunnen kopen en wat winst kunnen maken. Zo werkt dat.

Door de stikstofproblematiek wordt het voor boeren steeds moeilijker het hoofd boven water te houden. Bij banken vangen zij steeds vaker bot als zij financiering zoeken. Zo heeft onder meer Rabobank al besloten op dit moment geen boeren te financieren die dicht bij de zogenoemde Natura 2000-gebieden zitten en het geld gebruiken om uit te breiden, waardoor hun bedrijf meer stikstof gaat uitstoten.

Eerlijker voedsel

In het licht van de teruglopende financieringen aan boeren, zijn er initiatieven ontstaan om hen te helpen, bijvoorbeeld door omwonenden. Zo ontstaan er zogenoemde burgerboerderijen, die burgers in nauw contact brengen met hun voedselbron. Door het rechtstreeks verbinden van de burger met de boer in eigen regio wordt de keten van graan tot brood kort.

“Daardoor zijn er een veel positieve effecten: eerlijker voedsel, geen ongewenste schaalvergroting en een zo kort mogelijke keten zonder regie van supermarkten”, zo valt te lezen op Burgerboerderijen.nl.

Participeren

Naast de mogelijkheid voor burgers om zich in te zetten als vrijwilliger en producten direct van boerderijen te kopen, bieden diverse burgerboerderijen een participatiemodel aan. Hiermee kunnen burgers deelnemen aan projecten van boeren om hen “de kans te geven zich aan te passen aan het nieuwe voedselsysteem”.

Een voorbeeld van zo’n burgerboerderij is De Patrijs in Zutphen. De boerderij geeft burgers en particuliere investeerders de mogelijkheid om de boerderij te steunen door middel van een lening of de aanschaf van certificaten, afhankelijk van de betrokkenheid van de desbetreffende investeerder.

Wil de investeerder op afstand het initiatief steunen, dan is de lening een goed middel. De investeerder leent een bedrag van €10.000 of meer uit tegen een, zelf te kiezen, jaarlijkse rente van tussen de 0,5% en 3,5%.

Voor degenen die meer betrokken willen zijn bij de burgerboerderij, (en dat is natuurlijk het idee daarachter) kan actief mede-eigenaar worden door certificaten te kopen van €1.000 per stuk. Hij of zij kan dan kiezen uit een rendement van 1,5% bij verkoop van de certificaten of 2,5% korting op producten van de boerderij. Ook kan worden afgezien van rente.

Niet voor iedereen

Maar er zitten ook wat haken en ogen aan dit participatiemodel. Zo zijn de certificaten niet verhandelbaar, dus u moet wachten tot het moment dat De Patrijs de certificaten weer terugkoopt. En dat kan lang duren: tot wel 15 à 20 jaar, zo schat de boerderij in. Pas na deze periode kan een investeerder het volledige bedrag inclusief rente ontvangen.

Bovendien zijn er externe risico’s, die tot extra uitdagingen leiden. Zo haalde De Patrijs bijvoorbeeld geld op voor de overname van een boerderij in Vorden, om daar uiteindelijk een toekomstbestendiger gemengd en agro-ecologisch bedrijf van te maken. De deal ketste af, omdat beide eigenaren van de boerderij het niet eens konden worden over de niet-financiële voorwaarden. Inmiddels wordt gekeken om een melkveelhouder in Laren over te nemen, waarvoor al een koopovereenkomst is getekend.

Vooral voor omwonenden

Dit alles laat zien dat burgerboerderijen écht betrokken burgers zoeken, die voor langere tijd achter de boerderij staan. Aangezien de certificaten pas na tientallen jaren worden teruggekocht en de beloning relatief laag is, loont het veel meer om 2,5% korting te krijgen op de producten die u bij de lokale boer bestelt. Participeren in een burgerboerderij is dus vooral een initiatief om de boer te helpen.