Schaliegas van de grond krijgen in West Europa is een hopeloze zaak. Wereldwijd staan de zaken er echter anders voor. Onconventioneel gas maakt nu ruim 10% uit van de wereldproductie aan gas.

De verwachting is dat dit in 2035 zal zijn opgelopen tot ongeveer 30% (zie bijvoorbeeld de IEA 2016 World Energy Outlook of de BP 2016 Energy Outlook). In diezelfde tijd zal naar verwachting het percentage schalieolie oplopen van de huidige 5% naar ongeveer 10%.

Schaliegas lijkt een grotere concurrent van conventioneel gas dan schalieolie van conventionele olie. Vanwaar deze hoge verwachtingen voor schaliegas? Allereerst een geologisch aspect: gas stroomt beter door slecht reservoirgesteente dan olie.

Het winnen van schaliegas mag dan moeilijk zijn; het winnen van schalieolie is technisch gezien een nog hardere noot om te kraken. Breakeven-kosten voor Amerikaans schalieolie liggen nu op 40 tot 50 dollar per vat, voor recent goedgekeurde deepwater-projecten in de Golf van Mexico rond 50 dollar per vat.

Focus op schalieolie

Weliswaar heeft er zich een verschuiving van focus naar schalieolie voorgedaan maar beide takken van de Amerikaanse olie-industrie kunnen vooralsnog naast elkaar blijven voortbestaan. Voor gas ligt dat anders. Daar liggen de kosten voor schaliegas in de Verenigde Staten nu op ongeveer 3 dollar per MMBtu.

Dat komt overeen met ongeveer 17 dollar per boe (barrel of oil-equivalent); een derde van de kosten van olie per eenheid energie. Het is substantieel minder dan de kosten van conventioneel gas in de Verenigde Staten voor nieuwe projecten. Die worden daar dan ook al langere tijd nauwelijks meer opgezet.

Schaliegas heeft in de Verenigde Staten de concurrentieslag gewonnen, niet alleen van kolen maar ook van conventioneel gas. De productie ervan zal verder doorgroeien. De productie uit conventionele gasvelden neemt af en de export van LNG komt op gang.

De vraag vanuit de industrie neemt toe; geholpen door de lage gasprijzen maakt de petrochemie in de Verenigde Staten een periode van ongekende groei door.

De rest van de wereld

De snelle groei van schalieolie en -gas in de Verenigde Staten is mogelijk gemaakt door een groot aantal factoren zoals een goede kennis van de ondergrond, mineral rights die privé eigendom zijn en financiering tegen relatief lage kosten.

Maar het meest essentieel zijn de lage kosten waarvoor ze in de Verenigde Staten kunnen boren en fracken. Hoe verhouden zich die kosten tot de kosten in andere delen van de wereld? Verschillende maatschappijen hebben een pilot-project lopen in de Vaca Muerta in Argentinië.

Na een honderdtal putten is de opbrengst per put er al vergelijkbaar met die in de Verenigde Staten. Qua geologie is het zeker zo goed - en mogelijk beter - als de beste gebieden in de Verenigde Staten. De kosten gaan hier weliswaar omlaag maar zijn er nog steeds ongeveer het dubbele van die in Amerika.

De huidige breakeven-kosten zijn ongeveer 90 dollar per vat voor olie en 7 dollar per MMBtu voor gas. Vergelijken we dat met de huidige olie- en gasprijzen dan blijkt dat voor schaliegas veel beter uit te pakken dan voor schalieolie.

Snelle groei

Voor olie wordt de Vaca Muerta pas aantrekkelijk bij substantieel hogere olieprijzen of lagere breakeven-kosten. Maar voor gas ligt dat anders. De kosten liggen er nu al ruim onder de kostprijs van LNG:

• ongeveer 10 tot 12 dollar per mmBTU voor nieuwe LNG-projecten in de Verenigde Staten
• ongeveer 14 tot 16 dollar per mmBTU voor recente Australische projecten

Buiten de Verenigde Staten lijkt het businessmodel van schaliegas aantrekkelijker dan dat van schalieolie. Overal waar een markt is en infrastructuur zal het potentieel marktaandeel kunnen wegnemen van LNG.

Dat is de achtergrond van de verwachting dat buiten de Verenigde Staten schaliegas sneller zal kunnen groeien dan schalieolie.

COP21 houdt die groei niet tegen

Zullen COP21 en de zorgen over klimaatverandering hier roet in het eten gaan gooien? Naar mijn verwachting niet. Gas is de minst vervuilende fossiele brandstof. Kolen vervangen door gas is een kostenefficiënte manier om emissies op korte termijn naar beneden te krijgen.

En de resulterende lage elektriciteitsprijzen in de Verenigde Staten zijn een substantieel voordeel voor hun energie intensieve industrie. 

Op de langere termijn kunnen ze in de Verenigde Staten toegroeien naar een elektriciteitsvoorziening die voornamelijk gebaseerd is op schaliegas en renewables (onshore wind en utility scale solar).

Aantrekkelijke propositie

Het lijkt me geen slecht compromis tussen klimaat, kosten en leveringszekerheid. In West Europa zullen ze hier niet aan meedoen. Dat lijkt mij ook terecht: het grootschalig boren en fracken van putten zoals dat in Texas gedaan wordt is moeilijk in te passen in een dichtbevolkt West Europa.

Voor veel landen buiten West Europa zal het echter een dermate aantrekkelijke propositie zijn dat ze die maar al te graag zullen aangrijpen. Technologische doorbraken in de wereld van energie zijn echt niet uitsluitend voorbehouden aan renewables.

In tien jaar tijd steeg het aandeel new renewables (wind, zon, biobrandstoffen en aardwarmte) in het wereldwijde energieverbruik naar ongeveer 2,5%. In diezelfde tijd steeg het aandeel van schalieolie en -gas naar ruim 5%.