Voor het eerst dit jaar werd een Gouden Stier uitgereikt in de categorie Crowdfunding. Dat is niet vreemd, want het is een in populariteit toenemende manier van beleggen. Vorig jaar werd voor een bedrag van 125 miljoen euro aan geld opgehaald via deze methode.
Nederland stond daarmee op de tweede plaats in Europa als het gaat om het bedrag per inwoner. De groeiende belangstelling voor crowdfunding is niet verbazend. Kleinere, startende ondernemingen krijgen lastiger dan in het verleden krediet van banken.
Die terughoudendheid is deels het gevolg van strengere regelgeving van toezichthouders die het risicoprofiel van banken willen matigen. De vraagzijde wordt ook gestimuleerd om steeds meer oog te hebben voor crowdfunding. De rente op spaarrekeningen is letterlijk tot bijna het nulpunt gedaald.
Investeringen via crowdfunding projecten levert aanzienlijk meer op, tot rendementen van 7,5% en meer. Daar staan natuurlijk veel grotere risico's tegenover dan die van de relatief veilige spaarrekening. Dat is precies één van de zaken die toezichthouder Autoriteit Financiële Markten zorgen baart.
AFM-zorgen
Crowdfunding betreft een betrekkelijk nieuw fenomeen en financiële ongelukken zitten in kleine hoekjes. De AFM heeft daarom begin dit jaar een aantal voorschriften voor crowdfunding uitgevaardigd. De voorschriften hebben met name betrekking op maatregelen die de consument (investeerder) moet beschermen.
Zo kan een consument per platform niet meer dan 80.000 euro investeren. Als een belegger voor het eerst via een platform investeert, en het bedrag hoger dan 500 euro bedraagt, is het platform verplicht een investeringstoets af te nemen.
De AFM heeft aangegeven de regels en de ontwikkelingen rondom crowdfunding regelmatig te evalueren. Voor het eerst zal dit in het voorjaar 2017 gebeuren, maar de AFM heeft nu al enkele voorlopige resultaten van die evaluatie bekendgemaakt.
Risico's mogelijk onderschat
Het voorlopige onderzoek werd vorige week door de AFM wereldkundig gemaakt met een intrigerende kop: "Risico's van crowdfunding door investeerders mogelijk onderschat." Tja, wat zegt die kop nou eigenlijk. De AFM weet kennelijk niet of beleggers de risico's onder- dan wel overschatten.
Het is mogelijk dat ze die onderschatten. Maar dus ook mogelijk dat dit niet het geval is. Ik zou zeggen, gebruik dan ook niet zulke aandachtstrekkende, maar nietszeggende koppen. Laat schreeuwende titels nu maar gewoon aan de media over...
De vraag is vervolgens waarom AFM niet weet of beleggers de risico's onderschatten. Zijn de cijfers niet duidelijk hoe consumenten tegen risico aankijken, of heeft AFM de risicocijfers zelf niet in beeld? Beide is het geval.
Geen goed beeld
AFM geeft zelf aan, omdat crowdfunding in ontwikkeling is, nog geen goed beeld te hebben van de precieze risico's. Vooralsnog gaat de toezichthouder uit van een defaultpercentage van gemiddeld 5%. Waarop dat percentage gebaseerd is, wordt niet duidelijk.
Crowdfundingplatform Kapitaal op Maat geeft een gerealiseerd defaultpercentage van 1,56%, terwijl platform Collin een getal van 1,05% aangeeft. Dat is aanzienlijk lager dan de mogelijk zeer voorzichtige AFM-schatting.
Maar zelfs al zou de 5% van de toezichthouder juist zijn, dan nog kun je niet stellen dat consumenten de risico's (mogelijk) onderschatten. Het feitelijke defaultpercentage van 5%, of wat het dan ook uiteindelijk zal zijn, volgt uit nauwkeurige berekening.
Meer een gevoel
De inschatting die beleggers geven, is (waarschijnlijk) meer een gevoel. Als beleggers aangeven dat zij het defaultrisico op circa 2,5% schatten, terwijl dat in werkelijkheid 5% is, zie ik nog niet een enorm groot probleem.
Bovendien, het gaat om een groep van 12% die deze lage inschatting geeft. Dat betekent dat 88% de risico's redelijk goed tot misschien wel te voorzichtig inschat.
AFM baseert zijn observatie dat consumenten de risico's (mogelijk) niet goed zien, ook uit het feit dat 51% van de beleggers investeringen in crowdfunding minder riskant zien dan beleggen in aandelen uit de AEX. AFM vindt zelf (vooralsnog) dat crowdfunding te vergelijken is met beleggen in aandelen.
Juist lager
Dat leidt ertoe dat de toezichthouder concludeert dat 51% van de respondenten de risico's van crowdfuning te laag inschat. Dat is een opmerkelijke conclusie. Als de inschatting van 5%-defaults juist is, en de rentevergoeding dat percentage gemiddeld overtreft, dan lijkt mij op grond van deze cijfers het risico van crowdfunding lager dan dat van aandelen.
Dat geldt al helemaal als de defaultpercentages eerder richting de gerealiseerde 1 à 1,5% zou uitkomen. Uiteraard is goede spreiding belangrijk, wat ook de AFM benadrukt. Maar dat geldt uiteraard ook, en misschien nog wel meer, voor een aandelenbelegging.
Het is goed dat de AFM crowdfunding nader onderzoekt en bekijkt hoe beleggers en de platforms met risico omgaan. Maar de toezichthouder moet geen problemen signaleren waar ze er op grond van de eigen cijfers niet zijn. Ik ben benieuwd naar de uitgebreide evaluatie in het najaar van 2017.