Er dreigen overinvesteringen in commercieel vastgoed, terwijl de leegstand van kantoren en winkels blijft oplopen. Daarvoor waarschuwt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).

Mede vanwege het opkopen van staatsobligaties door de Europese Centrale Bank (QE, quantitative easing) en de lage rentestand is een nieuwe wall of money ontstaan. Omdat dat geld ergens heen ‘moet’ lijkt commercieel vastgoed een aantrekkelijk investeringsdoel. 

De leegstand van winkels en kantoren is dit jaar opnieuw toegenomen, schrijft het PBL op basis van eigen cijfers. Van het vloeroppervlak kantoren staat begin 2015 ruim 17% leeg. Binnen de detailhandel is ruim 9% van de vierkante meters niet in gebruik. Veel staat bovendien structureel leeg: meer dan drie jaar. Dit betreft ongeveer 60 procent van de leegstaande kantoren en een kwart van de leegstaande winkels.

Daarmee dreigt de geschiedenis zich volgens het PBL te herhalen. Na het barsten van de internetbubbel in 2000 werd de aandelenmarkt minder aantrekkelijk en kwam er een wall of money op de vastgoedmarkt. Dit leidde tot meer investeringen en daardoor tot meer vierkante meters kantoren en (in mindere mate) winkels, dan waar vraag naar was.

Deze investeringen in commercieel vastgoed werden tot het uitbreken van de economische crisis bovendien aangewakkerd door gemeenten die in winkels en kantoren  een belangrijke kostendrager voor gebiedsontwikkelingen zagen.

Hoewel de kantorenvoorraad nu weliswaar licht daalt en de winkelvoorraad slechts bescheiden stijgt, bedreigen andere factoren dan de afgelopen economische crisis de vastgoedmarkt.  Een belangrijke structurele oorzaak voor de afnemende vraag naar kantoren en fysieke winkels is de technologische vooruitgang.

Daardoor zijn andere vormen van werken (‘het nieuwe werken’) en winkelen (internetshoppen) ontstaan. Ook de afvlakkende bevolkingsgroei (of zelfs krimp, in sommige gebieden) en de dalende beroepsbevolking zorgen voor minder vraag naar winkel- en kantoorruimte.